Name: Łacińskie Paremie Prawnicze
Availability: InStock
Author: Joanna Kulawiak-Cyrankowska

Kompletna lista łacińskich paremii prawniczych

Paremie ogólne

Ius est ars boni et aequi: Prawo jest sztuką tego, co dobre, i tego, co słuszne
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere: Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, nie szkodzić drugiemu, oddać każdemu to, co jego
Salus rei publicae suprema lex esto: Dobro Rzeczypospolitej niech będzie najwyższym prawem
Ius civile vigilantibus scriptum est: Prawo cywilne napisane jest dla osób uważnych
Non omne quod licet honestum est: Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
Male nostro iure uti non debemus: Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Ex lege: Z [mocy] ustawy
Ex iniuria ius non oritur: Z bezprawia nie powstaje prawo
Ipso iure: [Z mocy] samego prawa
Dura lex, sed lex: Twarde prawo, lecz prawo
Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur: Ustawy należy interpretować bez nadmiernej surowości, aby urzeczywistnić ich zamiar
Cessante ratione legis, cessat lex ipsa: Gdy przestaje istnieć cel prawa, przestaje istnieć samo prawo
Consuetudo est optima legum interpres: Zwyczaj stanowi najlepszą wykładnię praw
Executio iuris non habet iniuriam: Egzekwowanie prawa nie ma (w sobie) bezprawia
Expressio unius est exclusio alterius: Wymienienie jednego jest wykluczeniem czegoś innego
Hominum causa omne ius constitutum est: Wszelkie prawo ustanawia się dla dobra ludzi
In dubiis benigniora: W sytuacjach wątpliwych (należy przyjąć rozwiązanie) korzystniejsze
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest: Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
Ius singulare est, quod contra tenorem rationis propter aliquam utilitatem auctoritate constituentium introductum est: Prawem szczególnym (przywilejem) jest to, co zostało wprowadzone wbrew ogólnej zasadzie z powodu jakiejś użyteczności, na mocy autorytetu tego, kto może stanowić prawo
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi: Sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą przyznawania każdemu jego prawa
Lege non distinguente nec nostrum est distinguere: Gdy ustawa nie wprowadza rozróżnień, nie naszą rzeczą jest rozróżniać
Lex posterior derogat legi priori: Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
Lex retro non agit: Ustawa nie działa wstecz
Malitiis non est indulgendum: Nie należy tolerować szykan
Non ex regula ius sumatur, sed ex iure quod est regula fiat: Nie z reguły należy wywodzić prawo, lecz z prawa, które istnieje, niech powstaje reguła
Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset: Wszelka definicja jest w prawie cywilnym niebezpieczna: rzadko się bowiem zdarza, by nie można jej było podważyć
Optima legum interpres consuetudo: Zwyczaj jest najlepszą wykładnią ustaw
Publicum ius est, quod ad statum rei Romanae spectat; privatum, quod ad singulorum utilitatem: Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym to, która ma na względzie korzyść jednostek
Qui tacet, consentire videtur: Kto milczy, ten zdaje się zgadzać
Quod principi placuit, legis habet vigorem: Co postanowił cesarzowi, ma moc ustawy
Res inter alios acta alteri nocere non debet: Czynność dokonana między określonymi osobami nie powinna szkodzić innemu
Salus populi suprema lex esto: Dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem: Znajomość ustaw nie oznacza trzymania się ich słów, ale sensu i znaczenia
Singularia non sunt extendenda: Nie należy rozszerzać wyjątków
Summum ius, summa iniuria: Najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
Tres faciunt collegium: Trzech tworzy stowarzyszenie
Ubi lex non distinguit, nec nos distinguere debemus: Tam gdzie ustawa nie rozróżnia, i my nie powinniśmy rozróżniać
Ubi ius ibi remedium: Gdzie jest uprawnienie, tam też środek (jego ochrony)
Ubi societas, ibi ius: Gdzie społeczność, tam prawo
Utile per inutile non vitiatur: To, co jest właściwe nie jest obciążone wadą tego, co niewłaściwe
Vanae voces populi non sunt audiendae: Nie należy dawać posłuchu czczym głosom ludu
Plus est oculatus testis unus quam auriti decem: Więcej znaczy jeden świadek naoczny niż dziesięciu ze słyszenia
Aequitas enim lucet ipsa per sese: Sprawiedliwość jaśnieje sama przez się
Homo trium litterarum: fur: Człowiek oznaczony trzema literami: złodziej
Leges ab omnibus intellegi debent: Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia: Nauka prawa jest znajomością spraw boskich i ludzkich oraz wiedzą o tym, co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe
Iudex est lex loquens: Sędzia jest mówiącą ustawą
Iustitia omnium est domina et regina virtutum: Sprawiedliwość jest władczynią i królową wszelkich cnót
Ius et furi dicitur: Sprawiedliwość należy się nawet złodziejowi
Iniquitati proxima est severitas: Surowość bliska jest niesprawiedliwości
Fiat iustitia!: Niech się stanie sprawiedliwość!
Lata sententia iudex desinit esse iudex: Po ogłoszeniu wyroku sędzia przestaje być sędzią
Verbis legis tenaciter inhaerendum: Należy trzymać się ściśle słów ustawy
Legis tantum interest, ut certa sit, ut absque hoc nec iusta esse possit: Dla ustawy istotne jest to, aby była jednoznaczna, gdyż bez tego nie mogłaby być sprawiedliwa
Maximum ius est saepe maxima iniuria: Najwyższe prawo bywa często najwyższą niesprawiedliwością
Index animi sermo: Mowa jest wskaźnikiem zamiarów
Pondus inest verbis et facta vocem sequntur: Słowa mają swoją wagę, a czyny podążają za słowem
Errantis voluntas nulla est: Działający pod wpływem błędu nie wyraża żadnej woli
Negligentia semper habet infortunium comitem: Zaniedbanie ma zawsze za towarzysza nieszczęście
Infinitum in iure reprobatur: W prawie odrzuca się nieokreśloność
Culpam autem esse, quod cum a diligente provideri potuerit, non esset provisum: Winą jest zaś to, że nie przewidziano czegoś, co człowiek staranny mógłby przewidzieć
Error iuris nocet: Błąd co do prawa szkodzi
Erranti est ignoscendum: Błądzącemu należy wybaczyć
Socius fit culpae, qui nocentem sublevat: Wspólnikiem w winie staje się ten, kto pomaga wyrządzającemu szkodę
Qui non facit quod facere debet, videtur facere adversus ea, quia non facit: Kto nie czyni tego, co czynić powinien, wydaje się czynić przeciwko temu właśnie dlatego, że nie czyni
Lex est ratio summa, insita in natura, quae iubet quae facienda sunt prohibetque contraria: Prawo jest najwyższym rozumem, zakorzenionym w naturze, który nakazuje, co czynić należy, i zabrania tego, co jest temu przeciwne
Ex nihilo nihil fit: Nic nie wynika z niczego
Occidit, qui non servat periturum, ubi potest: Kto nie ocala ginącego, gdy może to uczynić, ten zabija
Libera matrimonia esse antiquitus placuit: Z dawna postanowiono, że małżeństwa są wolne
Quod ad ius naturale attinet, omnes homines aequales sunt: Zgodnie z prawem naturalnym wszyscy ludzie są równi
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio: Gdzie ten sam cel ustawy, tam takie samo rozstrzygnięcie prawne
Vetustas semper pro lege habetur: Długotrwała tradycja zawsze uznawana jest za prawo
Ab assuetis non fit iniuria: Z tradycji nie płynie bezprawie
Leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt: Prawa przedkładają dobro wszystkich nad dobro jednostek
Dignitas delinquentis peccatum auget: Wysoka pozycja sprawcy zwiększa ciężar przewinienia
Si bene facta notes, consultus, iura sequentur! Factum praecedens ordine ius sequitur: Jeśli ty jako prawnik dobrze ustalisz fakty, prawa za nimi podążą. Według porządku prawo podąża za uprzednim faktem
Leges bonae ex malis moribus procreantur: Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów
Fur est qui dolo malo rem alienam contrectat: Złodziejem jest ten, kto w złym zamiarze zabiera cudzą rzecz
Agentes et consentientes pari poena plectuntur: Sprawcy i przyzwalający na ich działania podlegają tej samej karze
Finis rei attendendus est: Należy mieć na względzie rezultat sprawy
Causa causae est etiam causa causati: Przyczyna przyczyny jest również przyczyną skutku
In iure non remota causa, sed proxima spectatur: W prawie bierze się pod uwagę nie przyczynę odległą, lecz najbliższą
Malitia supplet aetatem: Zła wola uzupełnia niedostatek wieku
Propter necessitatem illicitum efficitur licitum: Z powodu konieczności to, co niedozwolone, staje się dozwolone
Necare videtur, qui alimenta detrahit: Uważa się, że ten, kto odejmuje środki utrzymania, zabija
In parvulis nulla deprehenditur culpa: Dzieciom nie przypisuje się winy
Manifesta non egent probationem: Rzeczy oczywiste nie wymagają dowodu
Quod non est in actis, non est in mundo: Czego nie ma w aktach, tego nie ma w rzeczywistości
Coactus tamen volui: Przymuszony, ale jednak chciałem
Eius nulla culpa est, cui parere necesse sit: Nie ponosi winy ten, kto jest zmuszony do posłuszeństwa
Adversus periculum naturalis ratio permittit se defendere: Naturalny rozsądek zezwala bronić się przed niebezpieczeństwem
Receptores non minus delinquunt quam latrones: Paserzy popełniają nie mniejsze przestępstwo niż rozbójnicy
Extinguitur crimen mortalitate: Wraz ze śmiercią wygasa przestępstwo
Quis, quid, quibus auxiliis, cur, quomodo, quando: Kto, co, za pomocą czego, dlaczego, w jaki sposób, kiedy
Is damnum dat, qui iubet dare: Szkodę wyrządza ten, kto nakazuje ją wyrządzić
Dolus malus est, cum aliud agitur, aliud simulatur: Zły zamiar zachodzi, gdy co innego się czyni, a co innego udaje
Allegans contraria non est audiendus: Przedstawiający sprzeczne twierdzenia nie powinien zostać wysłuchany
Ubi factum requiritur, verba non sufficiunt: Gdy wymaga się czynu, słowa nie wystarczają
Invitum qui servat, idem facit occidenti: Ten, kto ocala kogoś wbrew jego woli, postępuje tak samo jak ten, kto zabija
Corpus humanum nullam recipit aestimationem: Ciało ludzkie nie podlega żadnej wycenie
Nemo tenetur seipsum accusare: Nikt nie jest zobowiązany do oskarżania samego siebie
Nullum crimen sine poena: Żadne przestępstwo nie pozostaje bez kary
Res iudicata facit ex albo nigrum, ex nigro album, ex curvo rectum, ex recto curvum: Wyrok czyni z białego czarne, z czarnego białe, z krzywego proste i z prostego krzywe
Qui munus publice mandatum accepta pecunia ruperunt, crimine repetundarum postulantur: Ci, którzy sprzeniewierzyli się powierzonemu urzędowi publicznemu przez przyjęcie pieniędzy, podlegają oskarżeniu o przestępstwo zdzierstwa
Prohibenda autem maxime est ira in puniendo: Przy karaniu trzeba przede wszystkim powściągać gniew
Ubi est confessio, ibi est remissio: Gdzie przyznanie, tam przebaczenie
Nulla potentia super leges esse debet: Żadna władza nie powinna być ponad prawem
Si fecisti, nega: Jeśli to zrobiłeś, zaprzeczaj
Pectus facit iurisconsultum: Serce czyni prawnika
Bonis nocet, qui malis parcit: Szkodzi dobrym ten, kto oszczędza złych
Multa scelera legem et iudicem effugiunt: Wiele zbrodni umyka prawu i sędziemu
Veniae facilitas incentivum est delinquendi: Łatwość przebaczenia jest zachętą do popełniania przestępstw
Impunitas semper ad deteriora invitat: Bezkarność zawsze zachęca do gorszego
Parvus penditur fur magnus abire videtur: Drobnego złodzieja się karze, a wielki zdaje się odchodzić wolno
Invitat culpam, qui peccatum praeterit: Kto pomija milczeniem występek, zachęca do winy
Successus improborum plures allicit: Powodzenie ludzi nieuczciwych kusi wielu
Non diu latent scelera: Zbrodnie nie pozostają długo w ukryciu
Male facere qui vult, numquam non causam invenit: Kto chce czynić źle, zawsze znajdzie powód
Occasio furem facit: Sposobność czyni złodzieja
Verba docent, exempla trahunt: Słowa uczą, przykłady pociągają
Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla: Długa jest droga przez pouczenia, przez przykłady krótka i skuteczna
Repetitio est mater studiorum: Powtarzanie jest matką nauki
Quamquam bonum te timor faciebat, non diuturnus magister offici: Chociaż strach czynił cię dobrym, nie jest on trwałym nauczycielem obowiązku
Regis voluntas suprema lex: Wola króla najwyższym prawem
Bonum ex malo non fit: Dobro nie rodzi się ze zła
Maxima debetur puero reverentia: Dziecku należy się najwyższy szacunek
Pecunia non olet: Pieniądze nie śmierdzą
Nulla tam odiosa narratio quam sui ipsius laus: Nie ma bardziej niemiłej opowieści niż pochwała samego siebie
Fides ex necessitate esse non debet: Wiara nie powinna wynikać z przymusu
Quo quis plura potest, eo moderatius imperio uti debet: Im ktoś więcej może, tym bardziej powściągliwie powinien korzystać z władzy
Propter scandalum evitandum veritas non est omittenda: Dla uniknięcia zgorszenia nie należy pomijać prawdy
Doctori non tenemur credere, nisi probet opinionem suam per authenticam scripturam: Nie jesteśmy zobowiązani wierzyć uczonemu, jeśli nie udowodni swojej opinii przez wiarygodne pismo
Qui bibit dormit, qui dormit non peccat, qui non peccat sanctus est. Ergo: qui bibit sanctus est: Kto pije, ten śpi; kto śpi, nie grzeszy; kto nie grzeszy, jest święty. A zatem: kto pije, jest święty

Paremie procesowe

Volenti non fit iniuria: Chcącemu nie dzieje się krzywda
In dubio pro reo: W razie wątpliwości na korzyść pozwanego
Audiatur et altera pars: Niech zostanie wysłuchana i druga strona
Actor sequitur forum rei: Powód podąża za sądem pozwanego
Qui iure suo utitur, neminem laedit: Kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi
Vim vi repellere licet: Siłę wolno odeprzeć siłą
Nemo est iudex in propria causa: Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
Reformatio in peius: Zmiana na gorsze
Bis de eadem re agi non potest: Nie można dwa razy prowadzić postępowania w tej samej sprawie
Ne bis in idem: Niech nie procesuje się dwa razy o to samo
Bis de eadem re agere non licet: Nie wolno dwa razy procesować się o tę samą sprawę
Da mihi factum, dabo tibi ius: Daj mi fakt, a ja dam ci prawo
Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat: Dowód spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
Iura novit curia: Sąd zna prawo
Minima non curat praetor: Pretor nie troszczy się o drobnostki
Ne eat iudex ultra petita partium: Niech sędzia nie wykracza ponad żądania stron
Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans: Nikt nie powinien być wysłuchany, gdy powołuje się na własny występek
Nulla poena sine lege: Nie ma kary bez ustawy
Testis unus testis nullus: Jeden świadek to żaden świadek
Habemus confitentem reum: Mamy przyznającego się winowajcę
Testis unus, testis nullus: Jeden świadek to żaden świadek (w sensie prawnym)
Optimus testis confitens reus: Najlepszym świadkiem jest oskarżony przyznający się do winy

Prawo rzeczowe

Accessio cedit principali: Przyrost przypada rzeczy głównej
Genus perire non censetur: Uważa się, że gatunek nie ginie
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest: Nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania
Prior tempore, potior iure: Pierwszy w czasie, lepszy w prawie
Superficies solo cedit: Powierzchnia przypada gruntowi
Casum sentit dominus: Skutki przypadkowego zdarzenia ponosi właściciel
Genus perire non potest: Gatunek nie może przepaść
In pari delicto, potior est condicio possidentis: W przypadku równej winy, korzystniejsze jest położenie tego, kto posiada
Mala fides superveniens non nocet: Późniejsza zła wiara nie szkodzi
Melior est condicio possidentis: Lepsza jest pozycja posiadającego
Nulli res sua servit: Nie można mieć służebności na własnej rzeczy
Servitus in faciendo consistere nequit: Służebność nie może polegać na działaniu
Servitutibus civiliter utendum est: Służebności należy wykonywać oględnie

Prawo osobowe i rodzinne

Quot generationes tot gradus: Ile urodzeń, tyle stopni pokrewieństwa
Nuptias non concubitus, sed consensus facit: Nie współżycie, ale zgoda tworzy małżeństwo
Adoptio naturam imitatur: Przysposobienie naśladuje naturę
Mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant: Matka zawsze jest pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur: Dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści
Tutor rem pupilli emere non potest: Opiekun nie może kupować rzeczy podopiecznego
Tutor incertus dari non potest: Nie można ustanowić opiekunem osoby nieokreślonej

Teoria czynności prawnych

Ignorantia facti non nocet: Nieznajomość faktu nie szkodzi
Ignorantia iuris nocet: Nieznajomość prawa szkodzi
Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere: Co od początku jest wadliwe, nie może uzdrowić się z biegiem czasu
Falsa demonstratio non nocet: Błędne oznaczenie (przedmiotu czynności) nie szkodzi

Prawo spadkowe

Semel heres, semper heres: Raz dziedzic, zawsze dziedzic
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest: Nikt nie może umrzeć po części jako osoba, która sporządziła ważny testament, a po części jako osoba która nie sporządziła ważnego testamentu
Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum: Wola zmarłego jest zmienna aż do ostatniej chwili życia
Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit: Dziedziczenie to nie jest nic innego niż wejście w ogół prawa, jakie miał zmarły

Zobowiązania

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet: Nikt nie może przenieść na innego więcej prawa niż sam ma
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet: Nikt nie może przenieść na innego więcej prawa niż sam by miał
Impossibilium nulla obligatio est: Zobowiązanie do rzeczy niemożliwych nie istnieje
Pacta sunt servanda: Umów należy dotrzymywać
Dies interpellat pro homine: Termin wzywa za człowieka
Species perit ei cui debetur: Rzecz oznaczona co do tożsamości przepada temu, komu się należy (czyli ginie na ryzyko wierzyciela)
Fur semper moram facere videtur: Uważa się, że złodziej zawsze jest w zwłoce
Nomina ipso iure divisa: Długi i wierzytelności są dzielone z mocy samego prawa
Magna neglegentia culpa est, magna culpa dolus est: Wielkie niedbalstwo to wina, wielka wina to podstęp
Ambiguitas contra stipulatorem: Niejednoznaczność (powinna być interpretowana) na niekorzyść wierzyciela (ze stypulacji)
Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis: Na początku umowa jest kwestią woli, a po jej zawarciu - konieczności
Damnum sine iniuria esse potest: Możliwe jest wyrządzenie szkody bez popełnienia czynu bezprawnego
Dolo facit, qui petit, quod redditurus est: Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
Dolus omnimodo puniatur: Działanie w złym zamiarze musi zostać w każdym przypadku ukarane
Emptio tollit locatum: Kupno uchyla najem
Ex maleficio non oritur contractus: Z bezprawnego działania nie powstaje zobowiązanie umowne
In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis: W umowach milcząco zawarte jest to, co wynika ze zwyczaju i praktyki
In conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari placuit: Przyjęło się, że w umowach powinna być bardziej uwzględniana wola stron niż [użyte przez nie] słowa
Quod universitati debetur, singulis non debetur: Co należy się wspólnocie, nie należy się jej członkom
Ratihabitio mandato comparatur: Zatwierdzenie jest równe zleceniu
Rebus sic stantibus: (Umowa obowiązuje) przy założeniu niezmienności okoliczności
Venire contra factum proprium nemini licet: Nie wolno występować przeciw temu, co wynika z własnych czynów
Vis maior est cui humana infirmitas resistere non potest: Siła wyższa jest tym, czemu ludzka słabość nie może się przeciwstawić
Voluptatis vel affectionis aestimatio non habebitur: Nie uwzględnia się oszacowania wartości wynikającej z przyjemności lub uczucia
Nemo potest ad impossibile obligari: Nikt nie może być zobowiązany do niemożliwego

O autorze

O aplikacji Łacińskie Paremie Prawnicze

Kompletna lista łacińskich paremii prawniczych

Paremie ogólne

Paremie procesowe

Prawo rzeczowe

Prawo osobowe i rodzinne

Teoria czynności prawnych

Prawo spadkowe

Zobowiązania