O autorze

Aplikacja została stworzona przez Joannę Kulawiak-Cyrankowską.

Więcej materiałów o prawie rzymskim i łacinie dla prawników znajdziesz na blogu: Klasyczny Prawnik.

Kontakt: klasycznyprawnik@gmail.com

Po więcej prawa rzymskiego i łaciny dla prawników zapraszam na klasycznyprawnik.blogspot.com

O aplikacji Łacińskie Paremie Prawnicze

Aplikacja Łacińskie Paremie Prawnicze to narzędzie stworzone z myślą o studentach prawa oraz prawnikach, którzy chcą pogłębić swoją znajomość łacińskich maksym prawniczych.

Aplikacja zawiera obszerną bazę paremii łacińskich z tłumaczeniami podzielonych według kategorii tematycznych.

Autorką jest Joanna Kulawiak-Cyrankowska.

Więcej materiałów dydaktycznych można znaleźć na blogu Klasyczny Prawnik.

Aplikacja jest całkowicie bezpłatna i dostępna online. Nie wymaga rejestracji ani instalacji.

Kompletna lista łacińskich paremii prawniczych

Paremie ogólne

Ius est ars boni et aequi

Prawo jest sztuką tego, co dobre, i tego, co słuszne

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere

Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, nie szkodzić drugiemu, oddać każdemu to, co jego

Salus rei publicae suprema lex esto

Dobro Rzeczypospolitej niech będzie najwyższym prawem

Ius civile vigilantibus scriptum est

Prawo cywilne napisane jest dla osób uważnych

Non omne quod licet honestum est

Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe

Male nostro iure uti non debemus

Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa

Ex lege

Z [mocy] ustawy

Ex iniuria ius non oritur

Z bezprawia nie powstaje prawo

Ipso iure

[Z mocy] samego prawa

Dura lex, sed lex

Twarde prawo, lecz prawo

Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur

Ustawy należy interpretować bez nadmiernej surowości, aby urzeczywistnić ich zamiar

Cessante ratione legis, cessat lex ipsa

Gdy przestaje istnieć cel prawa, przestaje istnieć samo prawo

Consuetudo est optima legum interpres

Zwyczaj stanowi najlepszą wykładnię praw

Executio iuris non habet iniuriam

Egzekwowanie prawa nie ma (w sobie) bezprawia

Expressio unius est exclusio alterius

Wymienienie jednego jest wykluczeniem czegoś innego

Hominum causa omne ius constitutum est

Wszelkie prawo ustanawia się dla dobra ludzi

In dubiis benigniora

W sytuacjach wątpliwych (należy przyjąć rozwiązanie) korzystniejsze

Ius publicum privatorum pactis mutari non potest

Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych

Ius singulare est, quod contra tenorem rationis propter aliquam utilitatem auctoritate constituentium introductum est

Prawem szczególnym (przywilejem) jest to, co zostało wprowadzone wbrew ogólnej zasadzie z powodu jakiejś użyteczności, na mocy autorytetu tego, kto może stanowić prawo

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

Sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą przyznawania każdemu jego prawa

Lege non distinguente nec nostrum est distinguere

Gdy ustawa nie wprowadza rozróżnień, nie naszą rzeczą jest rozróżniać

Lex posterior derogat legi priori

Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Lex retro non agit

Ustawa nie działa wstecz

Malitiis non est indulgendum

Nie należy tolerować szykan

Non ex regula ius sumatur, sed ex iure quod est regula fiat

Nie z reguły należy wywodzić prawo, lecz z prawa, które istnieje, niech powstaje reguła

Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset

Wszelka definicja jest w prawie cywilnym niebezpieczna: rzadko się bowiem zdarza, by nie można jej było podważyć

Optima legum interpres consuetudo

Zwyczaj jest najlepszą wykładnią ustaw

Publicum ius est, quod ad statum rei Romanae spectat; privatum, quod ad singulorum utilitatem

Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym to, która ma na względzie korzyść jednostek

Qui tacet, consentire videtur

Kto milczy, ten zdaje się zgadzać

Quod principi placuit, legis habet vigorem

Co postanowił cesarzowi, ma moc ustawy

Res inter alios acta alteri nocere non debet

Czynność dokonana między określonymi osobami nie powinna szkodzić innemu

Salus populi suprema lex esto

Dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem

Znajomość ustaw nie oznacza trzymania się ich słów, ale sensu i znaczenia

Singularia non sunt extendenda

Nie należy rozszerzać wyjątków

Summum ius, summa iniuria

Najwyższe prawo najwyższym bezprawiem

Tres faciunt collegium

Trzech tworzy stowarzyszenie

Ubi lex non distinguit, nec nos distinguere debemus

Tam gdzie ustawa nie rozróżnia, i my nie powinniśmy rozróżniać

Ubi ius ibi remedium

Gdzie jest uprawnienie, tam też środek (jego ochrony)

Ubi societas, ibi ius

Gdzie społeczność, tam prawo

Utile per inutile non vitiatur

To, co jest właściwe nie jest obciążone wadą tego, co niewłaściwe

Vanae voces populi non sunt audiendae

Nie należy dawać posłuchu czczym głosom ludu

Paremie procesowe

Volenti non fit iniuria

Chcącemu nie dzieje się krzywda

In dubio pro reo

W razie wątpliwości na korzyść pozwanego

Audiatur et altera pars

Niech zostanie wysłuchana i druga strona

Actor sequitur forum rei

Powód podąża za sądem pozwanego

Qui iure suo utitur, neminem laedit

Kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi

Vim vi repellere licet

Siłę wolno odeprzeć siłą

Nemo est iudex in propria causa

Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie

Reformatio in peius

Zmiana na gorsze

Bis de eadem re agi non potest

Nie można dwa razy prowadzić postępowania w tej samej sprawie

Ne bis in idem

Niech nie procesuje się dwa razy o to samo

Bis de eadem re agere non licet

Nie wolno dwa razy procesować się o tę samą sprawę

Da mihi factum, dabo tibi ius

Daj mi fakt, a ja dam ci prawo

Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat

Dowód spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza

Iura novit curia

Sąd zna prawo

Minima non curat praetor

Pretor nie troszczy się o drobnostki

Ne eat iudex ultra petita partium

Niech sędzia nie wykracza ponad żądania stron

Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans

Nikt nie powinien być wysłuchany, gdy powołuje się na własny występek

Nulla poena sine lege

Nie ma kary bez ustawy

Testis unus testis nullus

Jeden świadek to żaden świadek

Prawo rzeczowe

Accessio cedit principali

Przyrost przypada rzeczy głównej

Genus perire non censetur

Uważa się, że gatunek nie ginie

Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest

Nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania

Prior tempore, potior iure

Pierwszy w czasie, lepszy w prawie

Superficies solo cedit

Powierzchnia przypada gruntowi

Casum sentit dominus

Skutki przypadkowego zdarzenia ponosi właściciel

Genus perire non potest

Gatunek nie może przepaść

In pari delicto, potior est condicio possidentis

W przypadku równej winy, korzystniejsze jest położenie tego, kto posiada

Mala fides superveniens non nocet

Późniejsza zła wiara nie szkodzi

Melior est condicio possidentis

Lepsza jest pozycja posiadającego

Nulli res sua servit

Nie można mieć służebności na własnej rzeczy

Servitus in faciendo consistere nequit

Służebność nie może polegać na działaniu

Servitutibus civiliter utendum est

Służebności należy wykonywać oględnie

Prawo osobowe i rodzinne

Quot generationes tot gradus

Ile urodzeń, tyle stopni pokrewieństwa

Nuptias non concubitus, sed consensus facit

Nie współżycie, ale zgoda tworzy małżeństwo

Adoptio naturam imitatur

Przysposobienie naśladuje naturę

Mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant

Matka zawsze jest pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo

Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur

Dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści

Tutor rem pupilli emere non potest

Opiekun nie może kupować rzeczy podopiecznego

Teoria czynności prawnych

Ignorantia facti non nocet

Nieznajomość faktu nie szkodzi

Ignorantia iuris nocet

Nieznajomość prawa szkodzi

Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere

Co od początku jest wadliwe, nie może uzdrowić się z biegiem czasu

Falsa demonstratio non nocet

Błędne oznaczenie (przedmiotu czynności) nie szkodzi

Prawo spadkowe

Semel heres, semper heres

Raz dziedzic, zawsze dziedzic

Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest

Nikt nie może umrzeć po części jako osoba, która sporządziła ważny testament, a po części jako osoba która nie sporządziła ważnego testamentu

Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum

Wola zmarłego jest zmienna aż do ostatniej chwili życia

Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit

Dziedziczenie to nie jest nic innego niż wejście w ogół prawa, jakie miał zmarły

Zobowiązania

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet

Nikt nie może przenieść na innego więcej prawa niż sam ma

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet

Nikt nie może przenieść na innego więcej prawa niż sam by miał

Impossibilium nulla obligatio est

Zobowiązanie do rzeczy niemożliwych nie istnieje

Pacta sunt servanda

Umów należy dotrzymywać

Dies interpellat pro homine

Termin wzywa za człowieka

Species perit ei cui debetur

Rzecz oznaczona co do tożsamości przepada temu, komu się należy (czyli ginie na ryzyko wierzyciela)

Fur semper moram facere videtur

Uważa się, że złodziej zawsze jest w zwłoce

Nomina ipso iure divisa

Długi i wierzytelności są dzielone z mocy samego prawa

Magna neglegentia culpa est, magna culpa dolus est

Wielkie niedbalstwo to wina, wielka wina to podstęp

Ambiguitas contra stipulatorem

Niejednoznaczność (powinna być interpretowana) na niekorzyść wierzyciela (ze stypulacji)

Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis

Na początku umowa jest kwestią woli, a po jej zawarciu - konieczności

Damnum sine iniuria esse potest

Możliwe jest wyrządzenie szkody bez popełnienia czynu bezprawnego

Dolo facit, qui petit, quod redditurus est

Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić

Dolus omnimodo puniatur

Działanie w złym zamiarze musi zostać w każdym przypadku ukarane

Emptio tollit locatum

Kupno uchyla najem

Ex maleficio non oritur contractus

Z bezprawnego działania nie powstaje zobowiązanie umowne

In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis

W umowach milcząco zawarte jest to, co wynika ze zwyczaju i praktyki

In conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari placuit

Przyjęło się, że w umowach powinna być bardziej uwzględniana wola stron niż [użyte przez nie] słowa

Quod universitati debetur, singulis non debetur

Co należy się wspólnocie, nie należy się jej członkom

Ratihabitio mandato comparatur

Zatwierdzenie jest równe zleceniu

Rebus sic stantibus

(Umowa obowiązuje) przy założeniu niezmienności okoliczności

Venire contra factum proprium nemini licet

Nie wolno występować przeciw temu, co wynika z własnych czynów

Vis maior est cui humana infirmitas resistere non potest

Siła wyższa jest tym, czemu ludzka słabość nie może się przeciwstawić

Voluptatis vel affectionis aestimatio non habebitur

Nie uwzględnia się oszacowania wartości wynikającej z przyjemności lub uczucia